- سینمایی – درام تاریخی
- موضوع: سفر گروه موسیقی به فرنگ برای ضبط آلبوم
- فیلمی از علی حاتمی
- آهنگساز: حسین علیزاده
- سال 1370
دلشدگان
“دلشدگان” با الهام از رویدادهای تاریخی واقعی، ما را با خود به زمان‌های دور یعنی زمان سلطنتِ احمدشاه قاجار می‌برد؛ تاجری فرنگی به بهانه رونق فرهنگ و هنر قصد دارد با پركردن چند صفحه موسیقی با حضور برجسته‌ترین‌های موسیقی‌دانانِ آن دوران، ردیف‌های اصیلِ ایرانی را كه در حال فراموشی است، از گزند گذر زمان محفوظ نگاه دارد. به همین منظور از آقاحسین دلنواز خواسته می‌شود كه جمعی از بهترین نوازندگان را برگزیند. این قصد و برنامه سفر به فرنگ با مشكلاتی مواجه می شود. اما استاد دلنواز خود تصمیم می گیرد این برنامه را عملی كند…
فیلم برداشتی آزاد و شخصی از سه داستان واقعی در زمان قاجار است که در آن گروه‌هایی از نوازندگانِ سازهای ایرانی برای پر کردن صفحه موسیقی به خارج از کشور سفر می‌کنند… مختصر شرح حال این سه گروه را همینجا در”بیشتر بخوانیم” مطالعه کنیم.
- فیلمنامه‌نویس، تهیه‌کننده، کارگردان طراح صحنه: علی حاتمی
- موسیقی فیلم: حسین علیزاده ، محمدرضاشجریان
حسین علیزاده
ارشد تهماسبی
سعید برج پور
مسعود سنار
داریوش زرگری
علی جهاندار (خواننده) - بازیگران:
فرامرز صدیقی
امین تارخ
اکبرعبدی
محمدعلی کشاورز
جمشید هاشم‌پور
جلال مقدم
سعید پورصمیمی
رقیه چهره آزاد
سعید امیرسلیمانی
فتحعلی اویسی
شهلا ریاحی
محمد اشرفی یکتا - تصویربردار: محمود کلاری
- تدوین: روح الله امامی
- آلبوم «دلشدگان» اثری است با آهنگسازی حسین علیزاده و صدای محمدرضا شجریان که شامل قطعات موسیقیِ همین فیلم است. برای اطلاعات بیشتر دلشدگان را در بخش آلبوم‌های کلاسیک مشاهده کنید.
- استاد علیزاده راجع به تمرین با هنرپیشه‌ها چنین می‌گوید: “…در این جلسات من گفتم که اگر هنرپیشه ای قرار هست که بیاید و ساز دست بگیرد باید رفتار با ساز را یاد بگیرد و بدین ترتیب اکثر هنرپیشه ها دو تا سه ماه کلاس ساز رفتند. تنها کسی که نرفت اکبر عبدی بود. چون زمینه ای در نواختن تنبک داشت و من وقتی نوازندگی اش را دیدم گفتم کلاس نیاز نیست. این که انقدر حسش خوب است هر طور دلش می خواهد بزند، بعد من درستش می کنم. ولی خوب کار را طور دیگری مشکل کرد که یه سری ریتم ها را همین طوری از خودش زده و فیلم را گرفته بود. بعد من توانستم از روی دست وی ریتم ها را بنویسم و با حرکاتش سینک کنم. اما خوب به غیر از اکبر عبدی بقیه بازیگر ها آمدند و رفتار با ساز و دست گرفتن ساز و نواختن ظاهری اش را تمرین کردند. بعد کم کم فیلمبرداری شروع شد در کاخ گلستان. ” (تجربه دلشدگان از زبان حسین علیزاده – فراررو)
- رد پای سه گزارش تاریخی را می‌توان در داستان دلشدگان یافت. گزارش نخست، به سال ۱۲۸۶ خورشیدی بازمی‌گردد؛ زمانی که محمدعلی‌شاه قاجار تازه به تخت نشسته بود و «آقاحسینقلی»، نوازنده مشهور تار و پدر «علی‌اکبر شهنازی»، ریاست گروهی از نوازندگان را بر عهده گرفت تا به پاریس برود و ردیف‌های موسیقی ایرانی را روی صفحه ضبط کند. این سفر البته به نتیجه رسید و یادگارهایی از آن باقی است. گزارش دوم، به حدود سال ۱۲۹۰ و تصمیم یک تارساز ثروتمند ارمنی به‌نام «هامبارتسوم» برای بردن جمعی از نوازندگان ایرانی به لندن و ضبط صدای آنها روی صفحه مربوط می‌شود؛ سفری که به‌رغم انجام، به سرانجام نرسید. میان سرمایه‌گذار و هنرمندان، اختلاف پیش آمد و همگی با ناراحتی به ایران بازگشتند. گزارش سوم، در سال ۱۲۹۳ اتفاق می‌افتد؛ در گیرودار آغاز جنگ‌جهانی‌اول، «درویش‌خان»، موسیقی‌دان نامی ایران، تصمیم گرفت همراه گروهی از هنرمندان ایرانی به تفلیس، در گرجستان روسیه برود و کار ضبط صفحات موسیقی ایرانی را به انجام برساند؛ او را در این سفر، هنرمندانی همچون سیدحسین طاهرزاده (خواننده)، اقبال آذر، باقرخان رامشگر و عبدا… دوامی همراهی کردند؛ صفحات ضبط شد اما گروه در برگشت با درگیری‌های روسیه و عثمانی برخورد کرد و بخشی از صفحات آنها نابود شد و اندک ماحصلی از آن تلاش هنرمندانه باقی ماند. نقل است که درویش‌خان برای تأمین هزینه سفر، خانه خود را نزد بانک استقراضی روس رهن گذاشت تا وام بگیرد. (ایسنا)
- قطعه زیبایی را که در فیلم هست ولی در آلبوم دلشدگان نیامده می‌توانید در آپارات تماشا کنید.
- منابع: تبیان – فراررو – ایسنا
. . . . . . . . . . ما را در تکمیل مقالات یاری کنید . . . . . . . . . .
