خرک

یک قطعه در برخی سازهای موسیقی است که سیم‌های ساز را کمی با فاصله از بدنه ساز نگه می‌دارد تا امکان ارتعاش آن‌ها را فراهم آورد؛ خرک‌ها، در سازهای زهی نظیر تار، سه تار، ویلن، کمانچه، گیتار… به نوعی وسیله انتقال صدا به صفحه و در نهایت جعبه رزونانس یا همان کاسه یا جعبه ساز نیز هستند.

جنس و ساختار خرک:

خرک در سازهای مختلف به شکل‌های مختلف ساخته می‌شوند؛ با توجه به نوع ساز، جنس بدنه‌ی ساز و نوع صدایی که از هر ساز طلب می‌شود، از مواد متنوعی ساخته می‌شوند.

• خرک در ساز تار از جنس شاخ قوچ کوهی ساخته می‌شود. این نوع شاخ به دلیل بافتی که دارد، به خوبی صدا را از سیم به صفحه تار، که از جنس پوست بسیار نازک است انتقال می‌دهد و بخش زیادی از صدای شفاف تولید شده در ساز تار، از خرک مناسب آن است.
• خرک در ساز سنتور از جنس گردو است که چوبی بسیار محکم است. همانند بدنه و صفحه و کلاف سنتور، که همگی از گردو ساخته می‌شوند، خرک نیز باید از چوبی نسبتا سخت ساخته شود. در سنتور، به دلیل فشار زیادی که توسط چهار سیم به هر خرک وارد می شود، بر روی خرک مفتول کوتاه فلزی قرار می‌گیرد تا ضمن انتقال صدای مناسب و جلوگیری از به اصطلاح مردن صدا و ماندگاری بیشتر، فشار سیم ها باعث فرورفتگی و از بین رفتن بخش بالایی خرک نشوند.
• در ساز سه‌تار، جنس خرک از چوب شمشاد یا فوفل است. به دلیل جنس صفحه سه تار که از چوب ساخته می شود، و نوع صدای سه تار، جنس خرک نیز از چوب انتخاب شده است. جنس خرک سه‌تار به گونه ای است که به راحتی می شود شیارهایی بر روی خرک برای رد شدن سیم ها، درست کنیم.
• در ساز کمانچه جنس خرک از چوب کبوده انتخاب می شود. با اینکه جنس صفحه در کمانچه، همانند تار از پوست است، ولی به دلیل ضخامت بیشتر پوست کمانچه و ضخامت بیشتر سیم های کمانچه، جنس خرک از چوب انتخاب شده است.