محمدعلی امیرجاهد
- متولد ۱۲۷۵ تهران – درگذشت 1358
- ترانهسرا، آهنگساز
- خانه موزه دکتر معین و استاد امیرجاهد
- دیگر مشاغل: روزنامه نگار، نویسنده، دبیر مجلس شورای ملی
دبیر انجمن اشاعه و اعتلای موسیقی، سرپرست هنرستان آزاد ملی
تحصیلات ابتدایی را در مکتبخانه شمس در گذر شیخ صفیالدین و مدرسه علمیه در خیابان شنی گذراند و برای تکمیل تحصیلات به دارالفنون رفت. در همین زمان پدرش درگذشت و او به ناچار در روزنامههای رسمی و جراید آن عصر به خبرنگاری و نویسندگی مشغول شد. در جنگ بینالملل اول (1293-1297) که در روزنامههای ملی ایران به تهاجم بیگانگان به وطن اعتراضات شدید میکردند، امیرجاهد با احساسات وطندوستانه اشعار و تصانیف پرشوری ساخت و تخلص “امیرجاهد” را برگزید. در جریان مبارزات به دست قزاقان روسی تزاری دستگیر شد و بعد از انقلاب اکتبر 1296 آزاد شد.
- 1299 – به عنوان دبیر در مجلس شورای ملی مشغول کار شد.
- ۱۳۰۲ – بر اثر شهرت تصنیفها و شعرهایش، “احمدشاه قاجار” لقب “امیر” را به تخلص و نام خانوادگی او افزود و از آن پس با نام “امیرجاهد” شناخته شد.
سالشمار فعالیتها:
- 1305 – انتشار “سالنامه پارس” – که ۲۸ سال ادامه یافت؛ علاوه بر ویژگیهای سالنامهای، آینهی تمام نمای تصنیفهای او نیز هست.
- 1330 – از سوی وزیر فرهنگ و هنر (مهرداد پهلبد) “انجمن اشاعه و اعتلای موسیقی” را در اداره هنرهای زیبا بنیاد نهاد و در سمت دبیر انجمن چند سال بعد آن را به هنرستان آزاد موسیقی ملی (هنرستان شبانه موسیقی) تبدیل کرد و چندسال نیز سرپرستی هنرستان را برعهده داشت.
- ۱۳۰۸ – تصنیفهای او با صدای قمرالملوک وزیری و تار ارسلان درگاهی و مرتضی نیداوود بر روی صفحات ۷۸ دور ضبط شد، شامل تصنیفهای محبوبی چون: کشور دل(دشتی)، جان من(شور)، امان از این دل(سهگاه)، به گردش فروردین(ماهور)، هزاردستان به چمن(چهارگاه)، امان ز هجر رخ یار(ابوعطا)، بهار است و هنگام گشت(بیات ترک)، نرگس مست(شور) و…
- 1333- جلد اول کتاب “دیوان امیرجاهد” با بیش از صد تصنیفش با نت آهنگها به چاپ رسید.
- 1349 – چاپ جلد دوم کتاب “دیوان امیرجاهد”. برخی قطعات نگاشته شده در این کتاب:
- سرود تاجگذاری (شد تاج کیان زیب…)
- کاروان شادی ایران (بر افق خورشید بخت…) – برندهی جایزه کاروان
- سرود صبح (ای نظامیان زد سپیده دم…)
- فرحیهی دختران (ز جان نبری ثمری…)
- سرود پرچم پیشآهنگی ایران (ای درفش ظفربخش کاویان)
- هان ای ایران (هان ای ایران ایم مهد نوشیروان و…)
- پیمان عشق (پیمان عشق، پیمان عشق، پیوند جان، درمان عشق)
- پرتو جان (پرتو جان، دارم از آن، زندهام از…)
- زجفای دشمنان (تو پادشاهی ای مه من)
- ایران پاینده باد (ایران ایران پاینده باد…)
- در بهار امید (در بهار امید باید آنچه روئید…)
- هزار دستان (هزار دستان به چمن…)
- عشق با عقل و خرد (عشق با عقل و خرد گر نستیزد…)
- نرگس مست (تا من آن نرگس مست تو دیدم…)
- قطعات بیکلام نظیر: رقص پروانه، اصفهان 1
- و…
- 1312 – جایزه کاروان – برای “اولین سرود کاروان شادی ایران” (بر افق خورشید بخت…)
- 1336 – راه اندازی دوره شبانه هنرستان موسیقی ملی.
- 1398 – آغاز دورهی نخست جشنواره موسیقی امیرجاهد.
- دو چیز را میتوان با همه تفاوتها، وجه مشترک در ترانه پردازيهای عارف و امیرجاهد به شمار آورد: نخست آنکه سرچشمه احساس و اندیشه هر دو یکی است، هر دو از آرمان جنبش مشروطه تأثیر پذیرفته اند. دوم آنکه هر دو استقلال عمل داشته و شعر و موسیقی ترانه را خود می آفریده اند؛ شاعران دیگر چون محمدتقی بهار و وحید دستگردی توفیق آشنایی با موسیقی را نداشتند و میبایست متنهای خود را با آهنگهای دیگران هماهنگ میکردند که در عمل با دشواريهایی روبرو میشدند. (بیبیسی)
- فیلم مستند “هزاردستان امیرجاهد” (منوچهرمشیری 1389)
- منابع: کتاب “سرگذشت موسیقی ایران” – همشهری آنلاین – بیبیسی – خانه موزه دکترمعین و استاد امیرجاهد
. . . . . . . . . . ما را در تکمیل مقالات یاری کنید . . . . . . . . . .