محمدعلی امیرجاهد

  • متولد ۱۲۷۵ تهران – درگذشت 1358
  • ترانه‌سرا، آهنگساز
  • خانه موزه دکتر معین و استاد امیرجاهد
  • دیگر مشاغل: روزنامه نگار، نویسنده، دبیر مجلس شورای ملی
    دبیر انجمن اشاعه و اعتلای موسیقی، سرپرست هنرستان آزاد ملی

تحصیلات ابتدایی را در مکتب‌خانه شمس در گذر شیخ صفی‌الدین و مدرسه علمیه در خیابان شنی گذراند و برای تکمیل تحصیلات به دارالفنون رفت. در همین زمان پدرش درگذشت و او به ناچار در روزنامه‌های رسمی و جراید آن عصر به خبرنگاری و نویسندگی مشغول شد. در جنگ بین‌الملل اول (1293-1297) که در روزنامه‌های ملی ایران به تهاجم بیگانگان به وطن اعتراضات شدید میکردند، امیرجاهد با احساسات وطن‌دوستانه اشعار و تصانیف پرشوری ساخت و تخلص “امیرجاهد” را برگزید. در جریان مبارزات به دست قزاقان روسی تزاری دستگیر شد و بعد از انقلاب اکتبر 1296 آزاد شد.

  • 1299 – به عنوان دبیر در مجلس شورای ملی مشغول کار شد.
  • ۱۳۰۲ – بر اثر شهرت تصنیف‌ها و شعرهای‌ش، “احمدشاه قاجار” لقب “امیر” را به تخلص و نام خانوادگی او افزود و از آن پس با نام “امیرجاهد” شناخته شد.

سالشمار فعالیت‌ها:

  • 1305 – انتشار “سال‌نامه پارس” – که ۲۸ سال ادامه یافت؛ علاوه بر ویژگی‌های سالنامه‌ای، آینه‌ی تمام نمای تصنیف‌های او نیز هست.
  • 1330 – از سوی وزیر فرهنگ و هنر (مهرداد پهلبد) “انجمن اشاعه و اعتلای موسیقی” را در اداره هنرهای زیبا بنیاد نهاد و در سمت دبیر انجمن چند سال بعد آن‌ را به هنرستان آزاد موسیقی ملی (هنرستان شبانه موسیقی) تبدیل کرد و چندسال نیز سرپرستی هنرستان را برعهده داشت.
  • ۱۳۰۸ – تصنیف‌های او با صدای قمرالملوک وزیری و تار ارسلان درگاهی و مرتضی نی‌داوود بر روی صفحات ۷۸ دور ضبط شد، شامل تصنیف‌های محبوبی چون: کشور دل(دشتی)، جان من(شور)، امان از این دل(سه‌گاه)، به گردش فروردین(ماهور)، هزاردستان به چمن(چهارگاه)، امان ز هجر رخ یار(ابوعطا)، بهار است و هنگام گشت(بیات ترک)، نرگس مست(شور) و…
  • 1333- جلد اول کتاب “دیوان امیرجاهد” با بیش از صد تصنیف‌ش با نت آهنگ‌ها به چاپ رسید.
  • 1349 – چاپ جلد دوم کتاب “دیوان امیرجاهد”. برخی قطعات نگاشته شده در این کتاب:
  1. سرود تاجگذاری (شد تاج کیان زیب…)
  2. کاروان شادی ایران (بر افق خورشید بخت…) – برنده‌ی جایزه کاروان
  3. سرود صبح (ای نظامیان زد سپیده دم…)
  4. فرحیه‌ی دختران (ز جان نبری ثمری…)
  5. سرود پرچم پیش‌آهنگی ایران (ای درفش ظفربخش کاویان)
  6. هان ای ایران (هان ای ایران ایم مهد نوشیروان و…)
  7. پیمان عشق (پیمان عشق، پیمان عشق، پیوند جان، درمان عشق)
  8. پرتو جان (پرتو جان، دارم از آن، زنده‎ام از…)
  9. زجفای دشمنان (تو پادشاهی ای مه من)
  10. ایران پاینده باد (ایران ایران پاینده باد…)
  11. در بهار امید (در بهار امید باید آنچه روئید…)
  12. هزار دستان (هزار دستان به چمن…)
  13. عشق با عقل و خرد (عشق با عقل و خرد گر نستیزد…)
  14. نرگس مست (تا من آن نرگس مست تو دیدم…)
  15. قطعات بی‌کلام نظیر: رقص پروانه، اصفهان 1
  16. و…
  • 1312 – جایزه کاروان – برای “اولین سرود کاروان شادی ایران” (بر افق خورشید بخت…)
  • 1336 – راه اندازی دوره شبانه هنرستان موسیقی ملی.
  • 1398 – آغاز دوره‌ی نخست جشنواره موسیقی امیرجاهد.
  • دو چیز را می‌توان با همه تفاوت‌ها، وجه مشترک در ترانه پردازي‌های عارف و امیرجاهد به شمار آورد: نخست آنکه سرچشمه احساس و اندیشه هر دو یکی است، هر دو از آرمان جنبش مشروطه تأثیر پذیرفته اند. دوم آنکه هر دو استقلال عمل داشته و شعر و موسیقی ترانه را خود می آفریده اند؛ شاعران دیگر چون محمدتقی بهار و وحید دستگردی توفیق آشنایی با موسیقی را نداشتند و می‌بایست متن‌های خود را با آهنگ‌های دیگران هماهنگ می‌کردند که در عمل با دشواري‌هایی روبرو می‌شدند. (بی‌بی‌سی)
  • فیلم مستند “هزاردستان امیرجاهد” (منوچهرمشیری 1389)
  • منابع: کتاب “سرگذشت موسیقی ایران” – همشهری آنلاینبی‌بی‌سی خانه موزه دکترمعین و استاد امیرجاهد

. . . . . . . . . .    ما را در تکمیل مقالات یاری کنید    . . . . . . . . . .

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

فهرست