راز مانا
دیدگاه‌‌‌‌‌ها، زندگی و آثار استاد آواز ایران محمدرضا شجریان
- موضوع: مصاحبه- خاطرات – سرگذشتنامه
- گفتگو و تدوین: محسن گودرزی، محمدجواد غلامرضا کاشی و علی اصغر رمضانپور
- ناشر: گمان 1379
در سایت ناشر کتاب، چنین می‌خوانیم: در این چند دهه کتاب‌های متعددی با نام و در باب استاد محمدرضا شجریان منتشر شده است اما ممکن است برای اهل کتاب و موسیقی این پرسش مطرح باشد که چرا راز مانا تنها کتابی‌ست که استاد شجریان (در نامه‌ای به رسانه‌ها به تاریخ ۳۰مرداد ۱۳۸۲ و مصاحبه‌های متعدد) تأکید داشته‌اند «از مجموع مطالبی که به نقل یا با عنوان و نام اینجانب چاپ شده است» و هنوز هم چاپ می‌شود «فقط کتاب راز مانا مورد تأیید اینجانب می‌باشد.» پاسخ شاید در این بخش از پیشگفتار کتاب باشد که به قلم جناب استاد شجریان آمده است: «به عنوان هنرمندی که همواره مورد لطف بیکران مردم است، همیشه در برابر پرسش‌های جدی قرار می‌گرفتم. گرچه در حد توان می‌کوشیدم تا دیدگاه‌های خود را توضیح دهم و یا در اندک مصاحبه‌ها با رسانه‌ها برداشت‌های خود را درباره‌ی موسیقیِ ایرانی بیان کنم، اما کمتر این فرصت پیش می‌آمد تا به‌تفصیل در این باره سخن بگویم. راز مانا مجالی بود تا این تأملات را با جامعه در میان بگذارم. و فراتر از این باید بگویم که مجالی بود تا تجربیات و تأملات خود را دیگرباره مرور کنم… خوشبختانه دوستانم اهل مجامله و تعارف نبودند و تا نکته‌سنجی‌های بسیار نمی‌کردند و پاسخ دقیق نمی‌گرفتند قانع نمی‌شدند و به سراغ پرسش دیگر نمی‌رفتند. گمانم لطف این گفت‌و‌گوها در این است.»
مصاحبه هایی که با استاد محمدرضا شجریان در این کتاب آورده شده است از سال 1375 آغاز شده و کمکم اضافه شده است تا نهایت در سال 1379 که چاپ و منتشر شد، بنابراین دقت کنیم که شامل آثار و دیدگاه‌های سالهای بعد زندگی ایشان نیست. در نگاه کلی، کتاب شامل دو فصل است، همراه با دو ضمیمه ی شایان توجه – در فصل اول دیدگاه های استاد در مورد موسیقی ایران و مقایسه با موسیقی غربی، آورده شده است. فصل دوم مربوط می شود به گفتگوهایی که مصاحبه گر درباره زندگی و آثار استاد با ایشان انجام داده است. در انتهای کتاب دو ضمیمه ی ارشمند هست: یکی فهرست آثار تا زمان چاپ کتاب و آخری شامل 45 تصویر از استاد شجریان در دوره های مختلف زندگی ایشان.
نکته: این کتاب ابتدا توسط نشر “فراکتاب” چاپ شده است که در یک نسخه فیزیکی قدیمی‌تر لوگوی آن قابل مشاهده است. در حال حاضر سایت یا اطلاعاتی به نام ناشر پیدا نکردیم، تنها یک فروشگاه کتاب اینترنتی به این نام موجود است!
- پیشگفتار
- مقدمه
- فصل اول: دیدگاه ها
- فصل دوم: زندگی و آثار
- فهرست آثار
- یک زندگی 45 تصویر
- بخش‌هایی از کتاب در روزنامه ی همشهری: “هدف من از کار هنری، چیز دیگری است. باید هنر را به موقع و درست به‌کار برد. باید از طریق هنر، انسان را به کمال مطلوب خود رساند، انسانیت را در او زنده کرد و با هنر به انسان‌ها یادآوری کرد که انسان، به کسی آزاری نمی‌رساند، لحظات زندگی را حس می‌کند و لذت می‌برد. شاید زمانی روح جامعه نخواهد این نکات به او یادآور شود اما هنر همه اینها را بیان می‌کند… بارها با خود فکر کرده‌ام که لااقل بار را درست به منزل برسانم. آنچه مردم توقع دارند برآورده کنم و کیفیت کار را بالا ببرم. هنرمند شدن ساده است ولی هنرمند باقی ماندن خیلی سخت است. توقعات گوناگونی از هنر وجود دارد. هنرمند از یکسو باید به تاریخ نظر داشته باشد یعنی به آنها که در آینده می‌آیند و یک نگاه هم باید به گروه‌های مختلف جامعه خود داشته باشد. محدودیت‌های امروز ما زندگی روزمره و مسئولیت‌های سنگین، هنرمند باقی ماندن را سخت می‌کند؛ بسیار سخت!”
- بیشتر ترانه‌ها و تصنیف‌هایی که خسرو آواز ایران خوانده در قالب کتاب‌هایی منتشر شده است که از جمله آن می‌توان به «آواز آسمانی» و «نغمه‌های سیاوش» اشاره کرد. همچنین درباره زندگی هنری این هنرمند نیز آثاری مانند «سروش مردم» و «راز مانا» به رشته تحریر درآمده است؛ البته کتابی با عنوان «بیداد سکوت» نیز به واسطه چند نویسنده به نگارش درآمده که در آن داستان‌هایی برای شجریان نوشته شده است. گفت‌وگوهایی هم که با این استاد آواز صورت گرفته یا مطالب و مصاحبه‌هایی که درباره او انجام شده است نیز به کوشش مهران حبیبی‌نژاد در کتابی با عنوان «خسرو خوبان» جمع‌آوری شده است… (خبرگزاری ایبنا)
- بخشی از کتاب راجع به موسیقی پاپ و شکلگیری آن در ایران: ” اگر منظور آن نوع مـوسیقی پاپ اسـت کـه امروزه در کشور ما تولید و در جامعه حاکم شده است، بنده به آن به‌طور مطلق گـوش نـمی‌دهم اما به موسیقی پاپ به زبان اروپایی گوش می‌دهم، چون این موسیقی با آن زبـان نـزدیکی و سنخیت بیشتری دارد اما همان‌طور که گفتم دوست دارم به موسیقی‌ای گوش دهم که مرا بـه فـکر اندازد و به من آرامش دهد… ” (خبرگزاری ایرنا)
- منابع: کتاب “راز مانا” – همشهری – خبرگزاری ایبنا – خبرگزاری ایرنا
. . . . . . . . . . ما را در تکمیل مقالات یاری کنید . . . . . . . . . .
