علی تجویدی
- متولد آبان 1298 تهران – درگذشت آبان 1384
- آهنگساز، نوازنده (ویولن، فلوت، نی، سه تار)
- پژوهشگر، نویسنده، مدرس
- شهرت: شاعر ویولن
- دریافت نشان هنر 1355
- مرد سال 1988 دایره المعارف رجال نامدار قرن بیستم
پدر، مینیاتورساز و از شاگردان کمال‌الملک بود که نواختن تار را نیز نزد “درویش خان” آموخته بود. خانواده همه اهل ذوق و هنر بودند و علی کوچک مبانی اولیه موسیقی کهن و ردیف های آوازی را از پدر و عموی خویش فراگرفت. در دوازده سالگی همراه تار پدر آواز میخواند. آن زمان سازمان پیشاهنگی در ایران تاسیس شد و تجویدی در گروه هنری آن به نواختن فلوت پرداخت. نواختن فلوت و نی را نزد ظهیرالدینی فراگرفت و مدتی هم در مدرسه‌ی دارالفنون “نت خوانی” را نزد “موسی معروفی” آموخت. سپس ویولن را نزد “سپهری” از شاگردان “کلنل وزیری” آموخت و سپس به کلاس حسن یاحقی راه یافت. در همان زمان صدای ساز ابوالحسن صبا را از رادیو شنید و به کلاس او رفت و شاگرد او شد. روزی در حضور صبا صحبت نقاشی به میان آمد، تجویدی نام پدرش را گفت و صبا فهمید که پدر او هادیخان نقاش است – خود صبا مدتی در نقاشی، شاگرد هادیخان بود و از این رو توجه بیشتری به تجویدی پیدا کرد. صبا معتقد بود که چون ویولن سازی غربی است نوازندهی این ساز باید با تکنیک آن آشنایی کامل پیدا کند و پس از بهره گیری ازتکنیک، سبک های ایرانی را بر آن منطبق کند ( کلنل وزیری هم همین نظر را داشت).
تجویدی به توصیهی صبا به کلاس ملیک آبراهیمیان رفت و نزد او کتاب های “شوچیک” و کتاب ” کایرز و هری مالی” را تعلیم گرفت و نیز نزد بابگن نامبرازیان ادامه داد. سپس به راهنمایی صبا برای آموختن ردیف نزد “حاج آقا ایرانی مجرد” که از شاگردان قدیم میرزاعبدالله بود رفت و همچنین با اسماعیل قهرمانی و رکن الدین مختاری و موسیمعروفی نیز مأنوس شد. چندی نیز نزد هوشنگ استوار، هارمونی و سازشناسی آموخت و آثار خود را شخصاً برای ارکستر می نوشت که آزاده ام ، صبرم عطا کن ، پشیمانم و ….. از آن جمله اند.
ترانه های زیبای تجویدی را خوانندگان خوش آواز رادیو خوانده اند و نغمهی ویولن دل نواز او در ارکسترهای رادیو و تلویزیون و به خصوص در ارکستر گلها به گوش علاقه مندان رسیده است. تجویدی از اولین برنامه های گل ها، به اتفاق صبا و مرتضی محجوبی و چند تن دیگر ، در آن برنامه ها مشارکت داشت و تعداد زیادی از آهنگ های او را ارکستر گل ها اجرا کرده است که از آن جمله اند:
- عاشقی شیدا در سهگاه با صدای بنان و شعر میر طه، به یاد صبا با شعر معینی کرمانشاهی در سهگاه ، گلهای رنگارنگ 173 (چه صبائی، صفای این گلها بود…) با صدای مرضیه و تعدادی دیگر…
تجویدی سال ها در کلاس های آزاد هنرستان موسیقی ملی در کنار ابوالحسن صبا به تدریس ویولن پرداخت و در واقع دستیار صبا بود و پس از درگذشت او (آذر سال 1336) تدریس ویولن هنرستان عالی موسیقی ملی و کلاسهای شبانه ی آن جا را به عهده گرفت. او سال ها عضو شورای عالی موسیقی رادیو بود. تجویدی استادی وارسته و پژوهشگر بود که هیچ گاه از مطالعه باز نماند.
نام تعدادی از آثار معروف استاد تجویدی همراه با شعرا و خوانندگان:
- آرزو گم کرده – رهیمعیری
- دیدی که رسوا شد دلم – رهیمعیری – مرضیه
- وقا با تو ای مه روا نبود – رهی معیری – حمیرا
- بر تربت حافظ – هدایت الله نیرسینا، تجویدی – دلکش
- کو یاری تا به دیارم برساند – معینی کرمانشاهی – دلکش
- عاشق شیدا من واله و رسوا من – پرویز خطیبی
- چه خوش سوزی ای عشق – معینی کرمانشاهی
- عشق خود حاشا مکن – معینی کرمانشاهی – مرضیه
- می گذرم زبرای تو از جان میگذرم – بیژن ترقی – دلکش
- آشفته حالی – معینی کرمانشاهی – دلکش، افتخاری
- آتشین روی و سمین تنی – رهی معیری – مرضیه
- خاطره یک شب – معینی کرمانشاهی
- آمد آمد با دلجویی – معینی کرمانشاهی – دلکش
- آتش کاروان – بیژن ترقی – دلکش، افتخاری
- رفتم و بار سفر بستم – نواب صفا – هایده
- سنگ خارا – معینی کرمانشاهی – مرضیه
- سفر کرده – معینی کرمانشاهی – دلکش، افتخاری
- و…
آثار مکتوب:
- 1381 – موسیقی ایرانی 3 (مقام ماهور) – ن: ماهور
- 1377 – موسیقی ایرانی 2 (راست پنجگاه، نوا، سه گاه) – ن: سروش
- ؟ – موسیقی ایرانی 1 (همایون، بیات اصفهان، چهارگاه) – ن: سروش
- 1355 – دریافت نشان هنر به پاس سالهای خدمات هنری
- 1367 – به عنوان مرد سال 1988 در دایره المعارف رجال نامدار بین المللی قرن بیستم، در زمره ی شخصیت های برجستهی قرن معرفی شد.
- خاطرات علی اصغر شاه زیدی: ” چهلم آقای حبیب الله بدیعی در کرج بود که به همراه آقای تجویدی و چند نفر دیگر به آنجا رفتیم. آقای تجویدی گفت: «من می‌دانم که اکثر آقایان هنرمند غیرموسیقی با خود این را خواهند گفت که کاش ما هم موسیقیدان بودیم. زمانی که خداوند گِل انسان را سرشت و خواست روح را در کالبد او قرار دهد، روح نپذیرفت تا اینکه با موسیقی راضی به حضور در کالبد انسان شد.» این مسئله مطلبی است که عرفای ما به آن اعتقاد داشته و در مثنوی به وفور به چشم می‌خورد…” (خبرگزاری ایسنا)
- …آن ها یک گروه بودند که خودش و رحیم معینی کرمانشاهی در آن حضور داشتند و در سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۰ خورشیدی به خلق آثار ماندگاری در موسیقی معاصر ایران پرداختند. آن ها نه تنها در موسیقی، تکنیک و اجرا با یکدیگر به صورت حرفه ای عمل می کردند و ارتباط کاری خوبی با یکدیگر داشتند بلکه یک ارتباط عمیق عاطفی میان آن ها به وجود آمده بود که باعث شکل گیری و خلق این آثار به یادماندنی شده بود… (خبرگزاری ایرنا)
- منابع: کتاب “سرگذشت موسیقی ایران” – ایسنا – خبرگزاری مهر – خبرگزاری ایرنا
. . . . . . . . . . ما را در تکمیل مقالات یاری کنید . . . . . . . . . .
